Bí ẩn về truyền thuyết Thầy Thím ở Bình Thuận

Huyền thoại một sự tích

Dinh Thầy Thím tọa lạc tại xã Tân Tiến, thị xã La Gi, tỉnh Bình Thuận, được công nhận là một di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia từ năm 1997. Đây là một điểm thăm dựng tâm linh và tín ngưỡng nổi tiếng tại Bình Thuận, thu hút một lượng lớn du khách từ khắp nơi, đặc biệt là cộng đồng người Việt hải ngoại, đến đây để thực hiện hành trình tôn vinh và cầu nguyện. Lễ hội Dinh Thầy Thím, thường được tổ chức vào trung tuần tháng 9 âm lịch hàng năm, là một trong những sự kiện quan trọng nhất tại đây.

Theo hồ sơ khoa học về di tích Dinh Thầy Thím của Sở VH-TT-DL Bình Thuận, ngày xưa ở tỉnh Quảng Nam có một đạo sĩ giàu lòng nhân ái, võ thuật hơn người, rất được dân làng mến mộ. Vì bị nhà vua xét xử oan ức nên đạo sĩ cùng vợ phiêu dạt vào phương Nam lánh nạn. 

Tam Tân, một làng quê xa xôi trù phú, trở thành nơi dừng chân cuối cùng của vợ chồng đạo sĩ. Và cũng từ đây, những truyền thuyết đức độ của vợ chồng đạo sĩ được hết lòng ca ngợi, dân làng Tam Tân thân thiết gọi vợ chồng đạo sĩ là “Thầy - Thím”.

Thầy sinh vào những năm đầu của triều đại Gia Long, cần mẫn dùi mài kinh sử, tầm sư học đạo, nuôi chí giúp đời. Việc lớn chưa thành thì Thầy gặp đại tang, cha mẹ đột ngột qua đời. Là người con hiếu thảo, Thầy ở lại quê nhà cùng vợ chịu tang cha mẹ. 

Làng quê Thầy - Thím nhiều năm liền hạn hán, mất mùa, đời sống của người dân cơ cực. Thầy lập đàn khấn nguyện, trời đang trong xanh bỗng sấm chuyển, mưa như trút nước, cỏ cây hồi sinh. Từ đó, Thầy nổi danh là đạo sĩ dùng phép thuật cứu giúp dân làng.

 

Trong một ngày hội đầu năm, dân làng mơ ước có một ngôi đình khang trang để thờ phụng Thành Hoàng. Như cảm thông với nỗi khát khao của những tấm lòng thành kính với thần linh, đêm hôm ấy gió mưa dữ dội báo trước một điềm lạ.

Quả nhiên, khi trời yên, gió lặng, mọi người thấy ngôi đình mới tọa lạc ngay giữa làng. Dân làng vui mừng chưa được bao lâu thì làng bên báo về triều, tố cáo Thầy dùng phép thuật đánh cắp đình, âm mưu gây bạo loạn. 

Nhà vua nghiêm trị Thầy lãnh án “Tam ban triều điển” (xử trảm, uống thuốc độc hoặc thắt cổ). Thầy chọn hình thức sau cùng, kỳ lạ thay, khi tấm lụa đào đến tay Thầy bỗng trở nên có sức sống kỳ lạ, lụa biến thành rồng nâng Thầy Thím bay bổng lên không trung. Khi bay qua quê nhà, Thím làm rơi chiếc hài như một lời nhắn từ biệt, rồi theo lụa rồng bay về phương Nam.

Thầy - Thím đến cư ngụ tại làng Tam Tân (nay là xã Tân Tiến, thị xã La Gi, tỉnh Bình Thuận) dưới lớp áo của người quê đến ở trọ nhà ông Hộ Hai, làm các nghề đốn củi, đóng ghe, bốc thuốc chữa bệnh cứu người. 

Có điều lạ là bên mình Thầy lúc nào cũng có quả bầu khô, người ta nói Thầy có phép “sái đậu thành binh” (gieo đậu thành binh lính). 

Một hôm Thầy vội vã vào rừng mà quên mang chiếc bầu theo, chủ nhà tò mò lấy ra xem, bỗng lửa phụt ra thiêu rụi cả căn nhà. Sau khi làm lại căn nhà mới cho ông Hộ Hai, Thầy - Thím vào ở hẳn trong rừng sâu Bàu Cái. Thầy nhận đóng ghe cho ngư dân. 

Mặc dù quanh khu rừng cả ngày vang lên tiếng đẵn gỗ, đục đẽo nhưng chưa ai thấy người giúp việc của Thầy. Từ nơi cánh rừng, Thầy đóng ghe ra đến biển dài 3km, có mạch nước nhỏ đổ ra biển, dân địa phương tương truyền đó là dòng nước Thầy dùng gậy tạo ra để đưa ghe ra biển, gọi là đường lướt ván. 

Còn nhiều câu chuyện về lòng nhân ái của Thầy như: trừng phạt bọn buôn gạo lợi dụng năm mất mùa bóp chẹt dân nghèo; cứu dân chài trong cơn sóng to, gió dữ; cảm hóa thú rừng là nỗi nơm nớp lo sợ của nhiều người khi buổi đầu khai phá thiên nhiên hoang dã. 

Rồi đến một ngày mùa thu, được tin Thầy - Thím qua đời, dân làng vội vã vào rừng thì thấy 2 ngôi mộ bằng cát trắng phau được thú dữ vun đắp ở gần nơi Thầy - Thím tạ thế. Hàng năm, cứ đến ngày 5 tháng Giêng có đôi bạch, hắc hổ thường xuyên về tảo mộ, phủ phục canh gác ngôi mộ. Khi bạch, hắc hổ qua đời, dân làng an táng ngay sau mộ Thầy - Thím để tưởng nhớ hai con vật tận trung. 

Tỏ lòng nhớ ơn công đức Thầy - Thím, nhân dân chung sức lập đền thờ ở khu rừng Bàu Cái. Ngày 15-9 âm lịch hàng năm là ngày lễ tế thu Thầy - Thím, nghĩa cử Thầy - Thím được dân gian lưu truyền. Thế nên, đến đời Thành Thái thứ 18, nhà vua đã xem lại án xử trước đây và ban sắc phong cho Thầy - Thím là “Chí Đức Tiên sinh, Chí Đức Nương Nương Tôn Thần”.

Là người thật?

Bài viết giới thiệu về sự tích của Thầy và Thím, là một phần của truyền thuyết và văn hóa dân gian tại một số địa phương ở Việt Nam. Câu chuyện này kể về sự tích Thầy và Thím, những nhân vật được người dân địa phương tôn trọng và thờ cúng.

Thầy và Thím là những con người có thật trong truyền thuyết, và câu chuyện về họ thường liên quan đến việc thực hiện các việc làm tốt và nhân ái. Câu chuyện này có tác dụng giáo dục con người về tầm quan trọng của đạo đức, sống nhân ái và hướng thiện trong cuộc sống.

Theo truyền thuyết, Thầy và Thím được gọi vắn tắt là "Thầy - Thím." Họ là một cặp vợ chồng không có tên, và họ không có con. Câu chuyện về họ thường được truyền kể và kính trọng trong cộng đồng địa phương. Dinh Thầy Thím thường được người dân xem như một nơi tôn thờ, nơi họ nương tựa khi gặp khó khăn trong cuộc sống.

Một số nhà nghiên cứu đã cố gắng tìm hiểu về nguồn gốc của truyền thuyết Thầy - Thím. Một giả thuyết cho rằng câu chuyện này có liên quan đến một số sự kiện lịch sử, nhưng chưa có đủ bằng chứng để kiểm chứng nó. Truyền thuyết về Thầy - Thím vẫn tồn tại với nhiều khía cạnh huyền thoại và bí ẩn.